آتش زدن مدرسه‌ای که سرایدارش به دختری دبستانی «تعدی» کرده بود

«تعرض» به یک دانش‌آموز ۱۲ ساله خشم اهالی شهرک اسلام‌آباد در ارومیه را برانگیخت. اهالی به خیابان‌ها ریختند و شیشه‌ها، خودروی سرایدار و وسایل مدرسه را شکستند و سوزاندند. پدیده «عدالت خیابانی» ناشی از چیست؟

افرادی عادی آستین‌ها را بالا می‌زنند و برای برقراری عدالت به میدان می‌آیند. آنها «ماموران خودخوانده» هستند و این همان چیزی است که ارومیه روز اول آبان (۲۳ اکتبر) شاهد آن بود. مردم شهرک اسلام‌آباد شهر ارومیه در ارتباط با تعرض به یک دختر دبستانی به خیابان‌ها آمدند. پدیده‌ای که به اشکال گوناگون در بسیاری از نقاط ایران مشاهده شده است. پدیده‌ای آشنا برای مردم. پرسش حاکم بر شبکه‌های اجتماعی ناظر بر چرایی شکل‌گیری این نوع از عدالت، یعنی «عدالت خیابانی» است.

عدالت خیابانی چیست؟

در «عدالت خیابانی»، قاضی و دادگاه و مامور نقشی ندارند. مردم همه این نقش‌ها را خودشان برعهده می‌گیرند. هم نقش قاضی را بازی می‌کنند و هم برای برقراری عدالت خود خوانده دست به کار می‌شوند.

«عدالت خیابانی» یا آنچه در زبان انگلیسی به Street Justice یا به Frontier Justice شهرت دارد، پدیده‌ای اجتماعی است. این پدیده زمانی بروز می‌کند که یا اثری از نظم و قانون نباشد یا مردم از قوه قضاییه و نظم قضایی کشور ناخرسند و ناراضی باشند.

در «عدالت خیابانی»، آن دسته از مردمی که احساس بی‌عدالتی و ظلم می‌کنند، خودسرانه برای مجازات مجرم یا مجرمان دست به عمل می‌زنند.  از آنجا که دادگاه و دادرسی‌ای در کار نیست دو خطر وجود دارد: یکی اقدام به مجازات خاطی پیش از اثبات جرم و دیگری تعیین مجازاتی که با موضوع اتهام و جرم همخوان نیست.

صرف‌نظر از پاسخ به این پرسش که آیا آمدن اهالی و والدین دانش‌آموزان در اسلام‌آباد ارومیه به خیابان‌ها و آتش زدن وسايل مدرسه و خودرو‌ها پدیده‌ای قابل دفاع است یا نه، رفتار مردم اسلام‌آباد گواهی است بر بی اعتمادی به دستگاه قضایی و تصمیم مسئولان کشور. به سخن دیگر؛ نارضایتی از قوه قضاییه و گواهی بر ناکارآمدی قوه مجریه برای تامین امنیت، نظم و قانون.